Jak różnią się stawki podatku dochodowego w Europie: Kraj, rodzina, dochód

Kraje europejskie wykazują znaczną różnorodność w strukturach podatku dochodowego od osób fizycznych. Rzeczywisty procent wynagrodzenia brutto płacony jako podatek dochodowy różni się znacznie nie tylko w zależności od kraju zamieszkania, ale także od indywidualnych okoliczności, takich jak stan cywilny, osoby na utrzymaniu i poziom dochodów w stosunku do średniej krajowej. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla każdego, kto mieszka lub pracuje na kontynencie. Ważne jest, aby zauważyć, że dane te koncentrują się wyłącznie na podatku dochodowym i nie obejmują składek na ubezpieczenia społeczne.

Opodatkowanie osób samotnych

Dane z raportu OECD „Taxing Wages 2025” (Opodatkowanie wynagrodzeń 2025) podkreślają szerokie spektrum obciążeń podatkiem dochodowym dla samotnych pracowników bez dzieci, zarabiających przeciętne wynagrodzenie krajowe. W 2024 roku Dania nałożyła najwyższą stawkę w wysokości 35,7%. Z kolei Polska zaoferowała najniższą stawkę, wynoszącą zaledwie 6,2%.

Wśród największych gospodarek Europy stawki podatkowe były zróżnicowane: Włochy nałożyły 20,9%, podczas gdy Niemcy i Francja miały 16,7%, Hiszpania 16%, a Wielka Brytania 15,5%. Generalnie, kraje nordyckie, z wyjątkiem Szwecji (16,1%), charakteryzowały się wyższymi stawkami, często przekraczającymi 20%, co było również widoczne w Belgii i Irlandii. Kilka krajów Europy Wschodniej, a także Szwajcaria, odnotowało stawki poniżej 12%.

Wpływ struktury rodziny na podatek dochodowy

Obecność osób na utrzymaniu i liczba osób zarabiających w gospodarstwie domowym znacząco zmieniają obowiązki w zakresie podatku dochodowego w wielu krajach europejskich. Dla rodzin z jednym żywicielem i dwojgiem dzieci krajobraz podatkowy zmienia się diametralnie. Słowacja wyróżnia się ujemną stawką wynoszącą -12,8%, co oznacza zwrot podatku, sytuacja ta jest w mniejszym stopniu odzwierciedlona w Niemczech (-0,1%). Podkreśla to specyficzne wybory polityczne wspierające rodziny.

Jednak w niektórych krajach utrzymują się wysokie stawki, zwłaszcza w krajach nordyckich, gdzie Dania ponownie przoduje z wynikiem 32%. W przeciwieństwie do tego, główne gospodarki, takie jak Francja i Hiszpania, odnotowują znaczny spadek stawek dla tych gospodarstw domowych w porównaniu do osób samotnych, spadając do około 10%. Dla par pracujących z dwojgiem dzieci, stawki generalnie mieszczą się między scenariuszami rodziny z jednym żywicielem a osoby samotnej, wahając się od 1,6% (Słowacja) do 35,7% (Dania).

Warto zauważyć, że w niektórych krajach (np. Estonia, Finlandia, Wielka Brytania, kraje nordyckie z wyjątkiem Danii) ustawowa stawka podatku dochodowego pozostaje stała we wszystkich trzech analizowanych typach gospodarstw domowych, chociaż wynagrodzenie netto „na rękę” nadal różni się ze względu na ubezpieczenia społeczne i świadczenia rodzinne.

Przegląd stawek podatku dochodowego (2024, przeciętne wynagrodzenie)

Kraj/Grupa	Samotny, bez dzieci	Jeden żywiciel, 2 dzieci	Dwoje żywicieli, 2 dzieci
Dania (najwyższa)	35,7%	32,0%	35,7%
Słowacja (najniższe stawki dla rodzin)	10,5%	-12,8% (zwrot)	1,6%
Polska (najniższa stawka dla samotnych)	6,2%	3,0%	4,6%
Niemcy	16,7%	-0,1% (zwrot)	11,1%
Wielka Brytania	15,5%	15,5%	15,5%
Średnia UE22	17,2%	10,7%	14,0%

Uwaga: Stawki to podatek dochodowy jako % wynagrodzenia brutto, z wyłączeniem ubezpieczeń społecznych. Źródło: OECD Taxing Wages 2025.

Jak poziom dochodów wpływa na stawki podatkowe

Większość europejskich systemów podatkowych jest progresywna, co oznacza, że efektywna stawka podatku dochodowego rośnie wraz ze wzrostem dochodów. Analiza sytuacji osób samotnych bez dzieci przy różnych poziomach dochodów – 67%, 100% i 167% przeciętnego wynagrodzenia krajowego – wyraźnie pokazuje ten trend. W 22 krajach UE objętych raportem OECD średnie stawki podatku dochodowego wynosiły odpowiednio 12,1%, 17,2% i 23,1% dla tych poziomów dochodów.

Węgry są znaczącym wyjątkiem, stosując strukturę podatku liniowego, gdzie stawka nie zmienia się wraz z dochodem. Stopień progresywności jest zróżnicowany. Szwecja wykazuje najbardziej znaczący skok: stawka podatkowa wzrasta o 78% przy przejściu z przeciętnego wynagrodzenia do 167% (z 16,1% do 28,7%). Inne kraje, takie jak Holandia, Wielka Brytania, Polska i Niemcy, również wykazują silną progresję (ponad 50% wzrostu). Z kolei kraje bałtyckie (Estonia, Litwa, Łotwa) wykazują znacznie mniejsze wzrosty (poniżej 10%).

Główne wnioski dotyczące podatku dochodowego w Europie

Z danych OECD wyłania się kilka wzorców. Dania konsekwentnie nakłada najwyższe obciążenie podatkiem dochodowym we wszystkich analizowanych konfiguracjach gospodarstw domowych. Kraje nordyckie generalnie utrzymują wysoki poziom opodatkowania. Z kolei kraje Europy Wschodniej, takie jak Polska i Czechy, zazwyczaj charakteryzują się najniższymi stawkami podatku dochodowego. Kraje Europy Zachodniej często plasują się pośrodku, z relatywnie wysokimi stawkami, zwłaszcza dla osób samotnych.

Dane podkreślają, że polityki podatkowe znacznie się różnią, szczególnie w zakresie wspierania rodzin, co widać w ujemnych efektywnych stawkach na Słowacji i w Niemczech dla niektórych gospodarstw domowych. Ponadto powszechne stosowanie progresywnych systemów podatkowych oznacza, że osoby o wyższych dochodach zazwyczaj napotykają znacznie wyższe stawki podatku dochodowego, chociaż stromość tej progresji znacznie różni się na całym kontynencie.