Globalne uzależnienie od pierwiastków ziem rzadkich, kluczowych dla zaawansowanych technologii, od pojazdów elektrycznych po systemy obronne, znajduje się w krytycznym momencie w obliczu eskalacji napięć geopolitycznych. Niedawne działania dominującego dostawcy uwypukliły słabości w międzynarodowym łańcuchu dostaw, co skłoniło do pilnych, wysokopoziomowych dyskusji mających na celu stabilizację dostępu do tych kluczowych materiałów.
Napięcia Geopolityczne i Dyskusje Handlowe
Chińskie Ministerstwo Handlu wprowadziło na początku kwietnia ograniczenia eksportowe na kilka pierwiastków ziem rzadkich i magnesów, które są szeroko wykorzystywane w sektorach motoryzacyjnym i obronnym. Środki te były częściowo odpowiedzią na wcześniejsze podwyżki ceł USA na chińskie towary. Nowe ograniczenia szczególnie dotknęły przemysł motoryzacyjny i robotyczny, a pojawiają się ostrzeżenia, że zachodni kontrahenci obronni wkrótce odczują podobną presję.
W odpowiedzi, najwyżsi urzędnicy USA i Chin wznowili niedawno negocjacje handlowe w Londynie, koncentrując się na deeskalacji napięć wokół krytycznych minerałów ziem rzadkich i handlu zaawansowanymi technologiami. Biały Dom wskazał na gotowość do poluzowania kontroli eksportu chipów, jeśli Pekin przyspieszy eksport pierwiastków ziem rzadkich, co zwiększyło zaufanie inwestorów w potencjalny przełom.
Dominacja Chin i Globalne Konsekwencje
Chiny utrzymują niezrównaną pozycję w globalnym łańcuchu dostaw krytycznych minerałów, produkując około 60% światowych dostaw pierwiastków ziem rzadkich i przetwarzając prawie 90% tych materiałów, często importując je do rafinacji. Amerykańscy urzędnicy konsekwentnie podkreślają tę dominację jako znaczące wyzwanie strategiczne, zwłaszcza biorąc pod uwagę trwającą globalną zmianę w kierunku bardziej zrównoważonych źródeł energii.
Eksperci podkreślają absolutną konieczność ostatecznego rozwiązania kwestii polityki handlowej dotyczącej pierwiastków ziem rzadkich. Na przykład, krytyczny minerał samar, niezbędny do produkcji magnesów używanych w budowie zaawansowanych samolotów, takich jak myśliwiec F-35, ilustruje głęboki wpływ zakłóceń łańcucha dostaw na możliwości produkcyjne USA i, co za tym idzie, na ich bezpieczeństwo narodowe. Bez stałego dostępu do takich materiałów produkcja jest poważnie utrudniona.
Konsekwencje dla Przemysłu i Działania Łagodzące
Niepewność dotycząca dostaw pierwiastków ziem rzadkich odbiła się również na rynkach finansowych. Akcje prominentnych europejskich producentów zbrojeniowych odnotowały spadki przed niedawnymi negocjacjami USA-Chiny. Warto zauważyć, że spółki takie jak niemiecki producent przekładni czołgowych Renk, szwedzki Saab i niemiecki Rheinmetall odnotowały znaczne spadki wartości akcji, co odzwierciedlało obawy inwestorów dotyczące potencjalnych zakłóceń w łańcuchu dostaw.
Kwietniowe ograniczenia eksportowe nakładają na firmy obowiązek uzyskania licencji na wysyłkę pierwiastków ziem rzadkich i magnesów. Elementy te są niezbędne w nowoczesnych zastosowaniach obronnych, stanowiąc podstawę zaawansowanych systemów radarowych, sonarowych, naprowadzania laserowego i napędowych. Podczas gdy sektor motoryzacyjny wyrażał frustrację z powodu biurokratycznych przeszkód i kurczących się zapasów, Chiny niedawno udzieliły pewnej ulgi. Ministerstwo Handlu ogłosiło „zielony kanał” w celu przyspieszenia zatwierdzania licencji eksportowych dla kwalifikujących się firm z Unii Europejskiej. Ponadto, jak podaje Reuters, licencje zostały przyznane dostawcom obsługującym głównych amerykańskich producentów samochodów, w tym General Motors, Ford i Stellantis.
Zabezpieczanie Przyszłych Łańcuchów Dostaw
Eksperci podkreślają głęboką podatność sektora obronnego na wstrząsy w dostawach pierwiastków ziem rzadkich. Gracelin Baskaran, dyrektor Programu Bezpieczeństwa Minerałów Krytycznych w Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych (CSIS), podkreśla, że kontrahenci obronni, potrzebujący znacznych ilości pierwiastków ziem rzadkich do aktywów takich jak łodzie podwodne i myśliwce, są najbardziej narażeni na te skutki.
Baskaran opowiada się za wspólnym wysiłkiem USA, Unii Europejskiej i Australii w celu wzmocnienia produkcji pierwiastków ziem rzadkich poprzez strategie zarówno podażowe, jak i popytowe. Zwraca uwagę, że obecne trendy cenowe, zwłaszcza dla kluczowych komponentów, takich jak tlenek prazeodymowo-neodymowy (PrNd), mogą sprawić, że znaczne dostawy spoza Chin staną się finansowo nieopłacalne do 2030 roku. Aby temu przeciwdziałać, kluczowe są środki po stronie podaży, takie jak ulgi podatkowe na produkcję i subsydia. Jednocześnie interwencje po stronie popytu, w tym zachęty do pozyskiwania minerałów z krajów sojuszniczych, odzwierciedlające przepisy zawarte w aktach legislacyjnych, takich jak ustawa o redukcji inflacji (Inflation Reduction Act), są uważane za niezbędne.
To nie jest pierwszy przypadek wahań dynamiki handlu pierwiastkami ziem rzadkich. Wcześniej Chiny tymczasowo złagodziły ograniczenia eksportowe dla 28 amerykańskich firm po zawieszeniu broni handlowej w Szwajcarii, chociaż utrzymały blokady na siedem konkretnych metali ziem rzadkich przeznaczonych dla USA. Wiele z tych dotkniętych amerykańskich firm działa w sektorze obronnym, często podlegając restrykcyjnym środkom Pekinu.
Kamil to doświadczony dziennikarz ekonomiczny, który od lat śledzi zmiany na rynkach finansowych i technologicznych. W bizmix.pl odpowiada za prezentowanie najnowszych newsów ze świata biznesu, finansów i kryptowalut, dostarczając czytelnikom rzetelnych i obiektywnych informacji.