Dyskusja gospodarcza w Chinach, często skupiona na bodźcach fiskalnych, coraz częściej zwraca uwagę na głębsze wyzwania strukturalne, które wymagają fundamentalnych reform instytucjonalnych. W miarę jak kraj przygotowuje swój 15. Plan Pięcioletni (2026–2030), uwaga przesuwa się w stronę rewitalizacji całkowitej produktywności czynników produkcji (TFP), uznawanej za kluczowy motor zrównoważonego wzrostu, wykraczający poza sam wzrost nakładów kapitału i pracy.
- Chiny przygotowują 15. Plan Pięcioletni (2026–2030), koncentrując się na rewitalizacji całkowitej produktywności czynników produkcji (TFP).
- TFP w Chinach spadło z 4,1% w latach 2000. do 2,6% w kolejnej dekadzie; eksperci wskazują, że musi wnosić co najmniej 2% do przyszłego wzrostu.
- Kluczowe reformy dotyczą systemów oceny władz lokalnych, gdzie Prezydent Xi Jinping nakazał uwzględnianie poziomu zadłużenia obok tradycyjnych wskaźników PKB.
- Możliwa jest kalibracja oficjalnego celu wzrostu PKB (z 5% do zakresu 4,5-5%), aby priorytetem stała się konsumpcja kosztem inwestycji.
- Inicjatywa „powszechnego dobrobytu” ma na celu zwiększenie dochodów 255 milionów obywateli i wzmocnienie popytu wewnętrznego, bez masowych transferów gotówkowych.
Wyzwanie spadającej produktywności
Odzwierciedlając wzrost efektywności i innowacyjności, TFP Chin doświadczyło znaczącego spadku, z średniej 4,1% w latach 2000. do 2,6% w kolejnej dekadzie, z ciągłym obniżeniem obserwowanym od 2006 roku. Eksperci, w tym profesor Liu Qiao, dziekan Szkoły Guanghua, podkreślają, że TFP musi wnosić 2% lub więcej do przyszłego wzrostu. Twierdzą oni, że ta poprawa będzie wynikać przede wszystkim z systemowych dostosowań instytucjonalnych, a nie wyłącznie z postępów technologicznych, co potwierdza obserwacja Zhou Tianyonga: „80% produktywności pochodzi z reform, nie z technologii.”
Reforma zachęt dla samorządów lokalnych
Kluczowy obszar zidentyfikowany do reformy dotyczy zachęt dla samorządów lokalnych. Prezydent Xi Jinping zasygnalizował niedawno zmianę kryteriów oceny efektywności urzędników, wzywając do uwzględniania poziomu lokalnego zadłużenia obok tradycyjnych wskaźników, takich jak wzrost PKB czy liczba zrealizowanych projektów. Stanowi to znaczące odejście od systemu, który, jak zauważył Goldman Sachs, często zachęcał do nadprodukcji – nawet kosztem strat – ponieważ samorządy lokalne czerpały dochody podatkowe z wolumenu produkcji. Ekonomista Hui Shan podkreśla, że reforma tych mierników efektywności lokalnych przywódców jest kluczowa dla ograniczenia nadmiernych mocy produkcyjnych w przemyśle.
Przesunięcie celów wzrostu w kierunku konsumpcji
Chociaż Chiny od lat propagują rozwój „wysokiej jakości”, kraj utrzymuje oficjalny cel wzrostu na poziomie 5%. Eksperci, tacy jak profesor Liu Qiao, sugerują, że ta wartość może zostać ponownie skalibrowana do zakresu od 4,5% do 5%. Takie dostosowanie zapewniłoby władzom lokalnym większą swobodę w priorytetowym traktowaniu konsumpcji nad inwestycjami w środki trwałe, co jest postrzegane jako kluczowe dla rozwiązania powszechnego problemu nadmiernych mocy produkcyjnych w przemyśle i wspierania bardziej zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju.
Równość społeczna i ograniczenia polityki
Inicjatywa „powszechnego dobrobytu” ma na celu podniesienie dochodów 255 milionów obywateli, co ma wzmocnić popyt wewnętrzny. Jednakże, w przeciwieństwie do niektórych zachodnich gospodarek, które po pandemii wdrożyły szeroko zakrojone bezpośrednie transfery pieniężne, Chiny w dużej mierze unikały takich środków. Przy ograniczonym zakresie natychmiastowych, szeroko zakrojonych bodźców w obecnym półroczu, uwaga polityki koncentruje się obecnie mocno na wytycznych zawartych w nadchodzącym cyklu pięcioletnim.
Droga do ewolucji systemowej
Patrząc w przyszłość, Zong Liang, były badacz z Banku Chin, przewiduje, że rząd będzie priorytetowo traktował konsumpcję oraz ostrożnie i stopniowo faworyzował sektor prywatny. Przejście gospodarki historycznie charakteryzującej się planowaniem państwowym i sztywnymi celami stanowi ogromne wyzwanie. Niemniej jednak, aby Chiny zapewniły długoterminowy, zrównoważony postęp gospodarczy, ich nadchodzące plany strategiczne muszą wykraczać poza krótkoterminowe rozwiązania i objąć fundamentalną ewolucję systemową.
Katarzyna to dynamiczna reporterka, której pasją jest przekazywanie najświeższych wiadomości ze świata biznesu i finansów. Pracując dla bizmix.pl, współpracuje z ekspertami rynkowymi, by prezentować obiektywne i aktualne informacje bez sugerowania konkretnych decyzji inwestycyjnych.