Kobiety pracują dwa razy więcej w domu. Raport OECD ujawnia lukę.

Nierówność płci w aktywności ekonomicznej pozostaje powszechnym problemem w całej Europie, objawiającym się znacząco w stopach zatrudnienia, zaangażowaniu w rynek pracy i wynagrodzeniach. Głównym czynnikiem przyczyniającym się do tej trwałej luki jest nieproporcjonalne obciążenie pracą nieodpłatną, którą wykonują kobiety. Analiza danych z krajów OECD pokazuje, że kobiety poświęcają codziennie prawie dwukrotnie więcej czasu na nieodpłatne obowiązki domowe i opiekuńcze niż mężczyźni.

Ta dysproporcja przekłada się na wymierne różnice w codziennym podziale czasu. W 23 krajach europejskich kobiety spędzają średnio 262 minuty dziennie na pracy nieodpłatnej, podczas gdy mężczyźni poświęcają około 141 minut. Daje to znaczną dzienną różnicę wynoszącą 121 minut, czyli ponad dwie godziny, podczas których kobiety angażują się w niezbędne, ale nieopłacane prace. Intensywność tej luki różni się jednak znacznie w zależności od kraju.

Regionalne zróżnicowanie pracy nieodpłatnej

Spektrum tego podziału pracy nieodpłatnej ze względu na płeć jest ogromne. Szwecja wykazuje najmniejszą lukę, gdzie kobiety poświęcają 220 minut dziennie w porównaniu do 171 minut mężczyzn, co daje różnicę 49 minut. Jest to również najniższy łączny dzienny czas pracy nieodpłatnej kobiet wśród badanych krajów. Kraje nordyckie generalnie wykazują dobre wyniki w łagodzeniu tej nierównowagi, a Dania (31% luki), Norwegia (35% luki) i Finlandia (50% luki) również wykazują najmniejsze dysproporcje.

Natomiast Turcja stanowi skrajny przypadek, gdzie kobiety wykonują o 349% więcej pracy nieodpłatnej niż mężczyźni, poświęcając na to 305 minut dziennie. Po Turcji znaczące luki obserwuje się w krajach Europy Południowej, takich jak Portugalia (242% luki), Grecja (173% luki) i Włochy (134% luki). Hiszpania również plasuje się wysoko z luką wynoszącą 98%, co oznacza, że kobiety wykonują tam prawie dwukrotnie więcej pracy nieodpłatnej niż mężczyźni.

Wpływ na aktywność zawodową

Raport OECD „Równość płci w zmieniającym się świecie” podkreśla szkodliwy wpływ pracy nieodpłatnej na zaangażowanie kobiet w płatne zatrudnienie. Wyraźnie stwierdza, że obowiązki nieodpłatne mogą stanowić poważną barierę, uniemożliwiając niektórym kobietom wejście na rynek pracy lub pozostanie na nim. Ta korelacja jest widoczna przy analizie wskaźników aktywności zawodowej. Turcja, na przykład, odnotowała najniższy wskaźnik aktywności zawodowej w 2024 roku na poziomie 37%, znacznie poniżej średniej UE wynoszącej 53%. Włochy (42%) i Grecja (45%) również wykazują niższe wskaźniki aktywności i pokrywają się z największymi lukami płci w pracy nieodpłatnej.

Podstawowe przyczyny luki

Czynniki przyczyniające się do tych dysproporcji obejmują obowiązki opiekuńcze i utrwalone normy społeczne. W krajach takich jak Turcja i Włochy ograniczony dostęp do przystępnych cenowo usług opieki nad dziećmi i osobami starszymi, w połączeniu z oczekiwaniami społecznymi dotyczącymi ról kobiet w gospodarstwie domowym, ograniczają zdolność kobiet do poszukiwania i utrzymania zatrudnienia. Te elementy wspólnie przyczyniają się do niższych wskaźników aktywności zawodowej kobiet obserwowanych w tych gospodarkach. Wśród pięciu największych gospodarek Europy, Włochy i Hiszpania wykazują najbardziej znaczące luki w pracy nieodpłatnej. Niemcy, z luką 61%, Francja z 66% i Wielka Brytania z 78%, wykazują stosunkowo mniejsze, choć nadal znaczące, dysproporcje.

Skład pracy nieodpłatnej

Rutynowe prace domowe stanowią dominujący składnik pracy nieodpłatnej zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn w praktycznie wszystkich krajach, często stanowiąc ponad 70% dziennego czasu pracy nieodpłatnej. Opieka nad członkami rodziny i zakupy to kolejne najważniejsze kategorie, stanowiące łącznie około 90% wszystkich nieodpłatnych działań. W Portugalii na przykład kobiety poświęcają 253 z ich 328 dziennych minut nieodpłatnych na prace domowe, co stanowi 77%. Ten odsetek nieznacznie spada we Francji do 70%, a w Danii do 60%.

Strategie zmniejszania przepaści

OECD podkreśla rolę wyuczonych „norm i stereotypów” w utrwalaniu tych nierówności, sugerując, że interwencje powinny zajmować się tymi utrwalonymi postawami społecznymi od najmłodszych lat. Aby skutecznie zmniejszyć lukę płci w pracy nieodpłatnej, raport opowiada się za silniejszymi działaniami politycznymi ze strony rządów krajowych i Komisji Europejskiej. Kluczowe zalecenia koncentrują się na adresowaniu podstawowych przyczyn tej nierównowagi, takich jak poprawa dostępu do przystępnych cenowo usług opiekuńczych i kwestionowanie tradycyjnych ról płci w gospodarstwie domowym.