Europejski sektor obronny doświadcza bezprecedensowego wzrostu prywatnego kapitału, napędzanego zbiegiem presji geopolitycznych i ambitnych inicjatyw zbrojeniowych. W obliczu zobowiązań Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii do znacznego zwiększenia wydatków na obronność, a także podniesienia przez członków NATO celów wydatków na bezpieczeństwo do 5% produktu krajowego brutto pod wpływem prezydenta Donalda Trumpa oraz trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej, inwestorzy szybko ponownie oceniają branżę gotową na znaczący wzrost i innowacje. Ta dramatyczna zmiana oznacza fundamentalne repozycjonowanie obronności w krajobrazie inwestycyjnym, przenosząc ją z obszaru niszowego do centralnego punktu zainteresowania kapitału wysokiego ryzyka.
Przekształcanie krajobrazu inwestycyjnego
Napływ prywatnego kapitału do europejskich firm obronnych stał się szczególnie widoczny od czasu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę na początku 2022 roku. Raport Dealroom i NATO Innovation Fund wskazał na rekordowe 5,2 miliarda dolarów inwestycji kapitału wysokiego ryzyka w europejskie startupy obronne i bezpieczeństwa w 2024 roku, co stanowi znaczący kontrast w stosunku do ogólnego kurczenia się szerszego rynku VC w regionie. Yoram Wijngaarde, CEO Dealroom, zauważył, że apetyt na inwestycje w startupy z branży obronności, bezpieczeństwa i odporności w Europie jest „nie do poznania” w porównaniu z zaledwie kilkoma latami wstecz.
To przyspieszenie kontynuowało się w pierwszej połowie 2025 roku, według Loredany Muharremi, analityczki akcji w Morningstar. Zaobserwowała znaczącą „zmianę jakościową” na europejskim prywatnym rynku obronnym, w dużej mierze napędzaną przez zmienione cele wydatków NATO. Poza rosnącymi ogólnymi wolumenami inwestycji, analiza Morningstar wskazuje na wyższą wartość transakcji, co sugeruje wzrost wycen. Jednocześnie ewoluowała natura inwestycji, przesuwając się od przejęć typu bolt-on prowadzonych przez M&A w kierunku kapitału wysokiego ryzyka. Muharremi podkreśliła, że „Prywatny kapitał odgrywa kluczową rolę w wypełnianiu luki między prototypami na wczesnym etapie a powszechnym przyjęciem w obronności”.
Strategiczne zmiany w innowacjach i kapitale
Ta nowa fala inwestycji koncentruje się przede wszystkim na startupach opartych na oprogramowaniu i sztucznej inteligencji, specjalizujących się w obszarach takich jak drony, cyberbezpieczeństwo i technologie kosmiczne. Sektory te często wykraczają poza tradycyjne podstawowe kompetencje uznanych, starszych wykonawców obronnych, stanowiąc żyzny grunt dla przełomowych innowacji. Istotnym trendem ułatwiającym ten wzrost jest rosnące zaangażowanie inwestorów z USA, zwłaszcza w późniejszych rundach venture, dostarczających niezbędny kapitał na skalowanie.
Cody Huggins, partner w Scout Ventures, firmie VC z Teksasu, zaobserwował geograficzną redystrybucję uwagi rynku obronnego. Historycznie, USA były głównym rynkiem dla organizacji podwójnego zastosowania lub skoncentrowanych na obronności ze względu na swój znaczny budżet. Teraz Huggins identyfikuje Europę jako jeden z czterech kluczowych globalnych ośrodków innowacji w technologiach obronnych, obok Azji Południowo-Wschodniej i państw Zatoki Perskiej. Ta zmiana przyciąga wysokiej klasy przedsiębiorców, którzy wcześniej mogli wahać się przed wejściem do europejskiego sektora obronnego z powodu postrzeganego braku kontraktów lub kapitału wysokiego ryzyka.
Pojawienie się wyspecjalizowanych funduszy i perspektywy długoterminowe
Europejscy inwestorzy venture capital również intensyfikują swoje zainteresowanie sektorem obronnym. Archie Muirhead, partner w brytyjskiej firmie VC IQ Capital, stwierdził, że choć firmy skoncentrowane na obronności lub podwójnego zastosowania zawsze były częścią portfela IQ, firma aktywnie poszukiwała inwestycji priorytetowo obronnych w całej Europie w ostatnich latach. Jest to napędzane zarówno przez założycieli zorientowanych na misję, jak i zwiększoną dostępność i skalę finansowania w Europie.
Dalszym dowodem tej specjalizacji jest uruchomienie w 2024 roku brytyjskiego Defence Invest, założonego przez zespół z bogatym doświadczeniem wojskowym. Współzałożyciel Matt Kuppers, były oficer armii niemieckiej, wskazał, że ich doświadczenie w terenie pomaga identyfikować krytyczne luki w zdolnościach i wąskie gardła w dostawach, zwłaszcza w komunikacji bezpieczeństwa (np. zagłuszanie dronów), technologiach baterii i dostawach krytycznych komponentów. Kuppers sugeruje, że rynek pozostaje znacząco niedofinansowany, co stwarza szerokie możliwości dla kapitału wysokiego ryzyka. Ostrzega jednak, że potrzeba dwóch do trzech lat, aby znaczny napływ kapitału w pełni przełożył się na szeroko zakrojoną innowację w obronności.
Zwinność startupów i dynamika zamówień
Startupy posiadają wrodzoną przewagę w zwinności i szybkiej innowacji w porównaniu z dużymi wykonawcami obronnymi, co pozwala im skutecznie konkurować o nowe kontrakty rządowe. „Startupy potrafią innowować dość szybko... Nie są związane przepisami certyfikacyjnymi i zgodności, przynajmniej nie na etapie badań i rozwoju” – podkreślił Kuppers. Pozwala im to znacząco przyczyniać się do innowacji w obronności na dużą skalę.
Brytyjski startup zajmujący się ochroną danych Valarian jest przykładem tego trendu, pozyskując łącznie 20 milionów dolarów finansowania, z czego ostatnia runda w wysokości 7 milionów dolarów była współprowadzona przez Artis Ventures. CEO Max Buchan opisał Europę jako „interesującą okazję arbitrażową”, wykorzystując kapitał i doświadczenie wdrożeniowe z USA. Zauważył fundamentalną zmianę w zamówieniach publicznych, gdzie rządy NATO coraz częściej kupują „zdolności”, a nie tylko produkty czy technologie. Buchan dodał: „Po raz pierwszy od bardzo dawna Europa naprawdę staje na własnych nogach, jeśli chodzi o alokację wydatków i pozyskiwanie tego typu technologii”.
Jednakże, krajobraz konkurencyjny obejmuje dobrze ugruntowanych rywali z USA. Chociaż niektórzy europejscy główni wykonawcy obronni opowiadają się za priorytetowym traktowaniem firm regionalnych, a plany zbrojeniowe UE instruują państwa członkowskie, aby faworyzowały firmy europejskie, pogląd, że technologia amerykańska zostanie całkowicie wykluczona, jest „nieco przesadzony”, według Muirheada z IQ Capital. Relacje transatlantyckie prawdopodobnie doświadczą zmian w preferencjach zamówień w miarę ewolucji polityki.