Kawa w Europie: Gdzie jest najdrożej, najtaniej i jak różni się spożycie?

Globalny rynek kawy, branża rocznie obracająca miliardami kilogramów surowca, stanowi fundament codzienności na całym świecie. Choć kawa cieszy się uniwersalną popularnością, koszt jej dziennej filiżanki znacząco różni się w całej Europie, odzwierciedlając złożone wzajemne oddziaływanie nawyków konsumpcyjnych, warunków ekonomicznych i lokalnej dynamiki rynkowej. Analiza ostatnich danych uwidacznia znaczące dysproporcje regionalne zarówno w cenach, jak i w dostępności, oferując niuansową perspektywę na wartość dla konsumenta.

• Wielka Brytania przoduje w konsumpcji kawy na wynos, ze średnią 1,96 filiżanki dziennie.
• Francja ma najwyższą średnią cenę kawy na wynos (€3,42), natomiast Dania oferuje najniższą (€1,89).
• Kopenhaga notuje najwyższą cenę cappuccino (€5,81), podczas gdy Włochy, kolebka cappuccino, zaledwie (€1,53).
• Litwa charakteryzuje się najniższą dostępnością kawy, która pochłania około 0,021% rocznego wynagrodzenia netto.
• Mieszkańcy Rzymu mogą teoretycznie zakupić 1399 cappuccino za średnią miesięczną pensję, co stawia Włochy na czele pod względem przystępności cenowej.
• Koszty operacyjne, takie jak energia i płace, mają znaczący wpływ na końcową cenę kawy.

Europejskie Trendy Konsumpcyjne

Dane z ankiety Pressat przeprowadzonej w styczniu-marcu 2025 roku, dotyczącej nawyków picia kawy w miejscach pracy w 27 krajach UE i Wielkiej Brytanii, ujawniają odrębne wzorce konsumpcji. Pracownicy w Wielkiej Brytanii przodują w spożyciu kawy na wynos, ze średnią 1,96 filiżanki dziennie, tuż za nimi plasują się Belgia (1,79 filiżanki), Polska (1,77 filiżanki), Francja (1,76 filiżanki) i Rumunia (1,68 filiżanki). Z kolei pracownicy w Luksemburgu wykazują najniższe dzienne zakupy kawy na wynos, ze średnią zaledwie 0,82 filiżanki, a Węgry (0,83 filiżanki), Czechy (0,84 filiżanki) i Szwecja (0,9 filiżanki) również prezentują bardziej oszczędne nawyki.

Różnice w Cenach w Europie

Mimo wysokiej konsumpcji, Francja wyróżnia się najwyższą średnią ceną kawy na wynos wynoszącą 3,42 euro za filiżankę, a tuż za nią plasuje się Litwa z ceną 3,39 euro. Co ciekawe, najpopularniejszymi wyborami kawy na wynos we Francji były caffe latte (17,02%) i caffe macchiato (16,17%). W ostrym kontraście, Dania oferuje najbardziej przystępną cenowo kawę na wynos ze średnią ceną 1,89 euro, co czyni ją jedynym krajem objętym badaniem, gdzie średnia cena była poniżej 2 euro. Słowacja (2,08 euro) i Cypr (2,09 euro) również charakteryzują się bardzo konkurencyjnymi cenami.

Oddzielna analiza Numbeo.com dotycząca średniej ceny cappuccino w europejskich stolicach przedstawia inny obraz. Kopenhaga odnotowuje najwyższą średnią cenę cappuccino wynoszącą 5,81 euro, co jest znacznie więcej niż ogólna średnia cena kawy na wynos w Danii. Islandia (5,33 euro) i Szwajcaria (5,27 euro) również zgłaszają ceny powyżej 5 euro. Na drugim końcu skali, miejsce narodzin cappuccino, Włochy, oferuje je za skromne 1,53 euro, a Kosowo (1,27 euro) i Ukraina (1,36 euro) prezentują jeszcze niższe koszty. Polska, na przykład, plasuje się pośrodku, z cappuccino w Warszawie kosztującym 3,64 euro, choć często jest to więcej niż w krajach sąsiednich, z wyjątkiem Niemiec.

Czynniki Ekonomiczne i Dostępność

Ostateczna cena filiżanki kawy obejmuje znacznie więcej niż tylko surowy koszt ziaren, który dla 9-gramowej porcji arabiki jest znikomy (około 0,00009 euro). Do znaczących kosztów operacyjnych zaliczają się personel, opakowania na wynos oraz zużycie energii. Koszty energii elektrycznej dla przedsiębiorstw różnią się znacznie w całej UE; dane Eurostatu z 2024 roku wskazują średnią 155,80 euro/MWh dla średniej wielkości odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi. Irlandia borykała się z najwyższymi stawkami wynoszącymi 254,30 euro/MWh, podczas gdy Norwegia cieszyła się najniższymi na poziomie 79,10 euro/MWh.

Badanie cen kawy w stosunku do średniego wynagrodzenia netto ujawnia zróżnicowane poziomy dostępności. We Francji, pomimo wyższych cen za filiżankę, średnie wynagrodzenie netto wynoszące 32 354 euro oznacza, że kawa stanowi około 0,0106% rocznego dochodu. Dania, z wyższym wynagrodzeniem netto w wysokości 43 913 euro, cieszy się jeszcze większą proporcjonalnością na poziomie zaledwie 0,004%. Z kolei Litwa, która ma drugą najdroższą kawę na wynos i niższe średnie wynagrodzenie netto w wysokości 15 909 euro, zauważa, że kawa pochłania około 0,021% rocznego dochodu netto, co wskazuje na znacznie gorszą wartość dla jej obywateli. Luksemburg, z najwyższym średnim wynagrodzeniem netto wynoszącym 50 410 euro, oferuje jedną z najlepszych wartości, a kawa stanowi około 0,005% dochodu.

Ten wskaźnik dostępności jest dodatkowo podkreślany przez „indeks cappuccino względem wynagrodzenia”, który oblicza, ile filiżanek cappuccino można kupić za przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Mieszkańcy Rzymu mogliby teoretycznie zakupić 1399 cappuccino za swoje średnie miesięczne wynagrodzenie, co plasuje Włochy na szczycie pod względem dostępności, a tuż za nimi plasują się Berno w Szwajcarii (1378 filiżanek) i Luksemburg (1347 filiżanek). Indeks ten podkreśla szeroki podział, gdzie kraje Europy Zachodniej (z wyjątkiem Portugalii) zazwyczaj oferują wynagrodzenia wystarczające na co najmniej 750 cappuccino miesięcznie, podczas gdy konsumenci z Europy Wschodniej stoją w obliczu większych wyzwań związanych z dostępnością.

Dysproporcje w cenach kawy, nawet w obrębie efektywnych łańcuchów dostaw, wskazują na znaczące czynniki ekonomiczne o charakterze lokalnym. Jak zauważył Janusz Piechociński, ekonomista i były polski minister gospodarki, w odniesieniu do sytuacji w Polsce, mimo że kraj ten jest dużym producentem i eksporterem kawy w Europie, ceny krajowe mogą być zawyżone. Przyczynił to czynnikom takim jak wyższe koszty nieruchomości i podatki, które bezpośrednio zwiększają koszty operacyjne dla kawiarni i restauracji, ostatecznie wpływając na końcową cenę konsumencką.